ESMA SULTAN ÇEŞMESİ (H.1193- M.1779)
ESMA SULTAN ÇEŞMESİ (H.1193- M.1779)
Kadırga meydanında (Liman Caddesi) çocuk bahçesinin yanındaki bu çeşme aslında bir namazgâh olarak düşünülmüştür. Dört cephesi de yaklaşık olarak 6x6 m2 dir ki böylelikle bir küp oluşturmaktadır. Her tarafı mermerle kaplıdır. Köşelerde keskin hatlardan sakınılarak birer niş yapılmış ve bu nişlerden çeşmenin Kuzey yüzü kenarlarındaki ikisinin alt kısımlarına birer musluk ile ufak fakat güzel birer teknecik oturtulmuştur. Yapının Doğu ve Batı cephelerine bulunan 20 basamaklı mermer bir merdivenden çıkılmaktadır. Yapıda ki süsleyici unsurlar, yapıldığı devrin zevkine uygun olarak Barok üslûbundadır. Çeşmeler kabartma mermer silmelerle çerçevelenmiş, silmelerin içinde dekoratif birer kemer ve bu kemerlerin üzerinde de birer kitabe taşı bulunmaktadır. Kitabelerdeki mısralar şair Tevfik Efendiye, yazı ise Mehmet Şevki Efendi’ ye aittir. Batı cephesindeki kitabe:
“ Güzide-i binti Sultan Ahmed Esmâ nâm Sultanın”
“ Bina idüb bu dil-cû çe şmesarı fi sebilillâh”
“ Attaş-ı ümmeti âb-ı keremle eyledi irvâ”
“ Heman su yerine sîm-ü zeri harc eyleyüb her sû”
“ Gümüş suyu gibi bu mâ-ı sâfı eyledi icrâ”
“ Gelen abdest alub çıksun musallâda duâ itsün”
“ İde ömnrü füzun Abdülhamit Hanın heme Mevlâ”
“ İdüb vird-i zebanı zevci Muhsinzade Pâşâyı”
“ Dua-yı hayrden anı feramûş itmedi asla”
“ Didi Tevfik âbın nûş idüb atşana târîhin”
“ Bu zîbâ çeşmeden iç besmeleyle âfiyet badâ”
(1193)
Doğu cephesindeki kitabe:
“ Dürret-ül tâc-ı kerem duhter-i Sultan Ahmed”
“ Menba’-ı cû-yi atâ hazret-i Esmâ Sultan”
“ Yaptı bu çeşme-i dil-cûyi rizaenlillah”
“ Taşnegân-ı ümemi eyledi yekser reyyan”
“ İki cânibde iki çeşme olub iki cenah”
“ İtdi kuş gibi bu hayr evc-i kabule tayeran”
“ Eyleyüb cümle-i hayratını makbul-i Hüdâ”
“ Katre-i âbı kadar ide sevabın ihsan”
“ Zevci merhum Veziriâzamı Muhsinzade”
“ Ruh-i pâkin ide Hak nâil-i ecr-ü gufran”
“ Didi itmamına Tevfik-i duâ-gû tarih”
“ Dil- küşa kıldı bu ner çeşmeyi Esma Sultan” (1193)
Çeşme – namazgâhı yaptıran Esma Sultan, Ahmed III’ün kızı, Abdülhamid I’in kardeşi, Sadrazamlıkta bulunan Muhsinzade Mehmed Paşa’nın eşidir. 1138 (M.1725- 1726) da doğmuş, 1202(M.1788) ‘de ölmüş, Eyüp’te kocası Mehmed Paşa’nın yanına gömülmüştür.