ALMAN ÇEŞMESİ ( H.1316- M.1898)
ALMAN ÇEŞMESİ ( H.1316- M.1898)
Sultanahmet’te parkın içinde bulunan bu çeşme Almanya İmparatoru Wilhelm II nin İstanbulu ikinci ziyaretinde Abdülhamit II ile buluşmasının hatırası olarak Almanya hükümeti tarafından yaptırılmıştır. Açılışı 14 Ocak 1316 (1 Ocak 1901) günündedir.
Aşağıdaki satırlar “İstanbul Ansiklopedisi”nden alınmıştır.
“Herşeyi Almanya’da yapılarak İstanbul’da temelinin üzerine kurulmuştur. Sekiz köşeli, yedi musluklu, sekiz tane mücellâ koyu yeşil somaki sütun üzerine atılmış sekiz kemer üzerinde bir kubbeden ibaret mermer bir çeşmeden ibarettir ki, sütun kaideleri, başlıkları, taşlar arasında ki kuşaklar, kubbe çemberleri, lüleler ve lülelerin oturduğu plaklar Cermen üslubunda kabartma nakışlı, tunçtan yapılmıştır. Serapa yabancı bir zevkin mahsulü fevkalade müzeyyen ve tamamen yabancı bir sanat eseri olarak da İstanbul’da bir eşi bulunmayan çeşmedir.
Çeşmenin içinde,sütunların ortasında ve kubbenin altında bulunan mermer su haznesi de, ikinci bir mermer kubbe ile örtülmüştür. Bunun üzerine de tunçtan oymalı ve dairevi taç biçiminde bir pervaz oturtulmuştur, zemini mozaik döşemeli ve kemerlerin hizasında, sütunların arasında yedi tane sabit mermer kanape vardır. Çeşmenin bu kısmına, ecnuba bakan kemerin altından sekiz basamak mermer merdivenle girilir.
Asıl büyük kubbenin içi, altın mozaik kaplıdır, kemerin iç kısmında da her beyti bir kemerin kavsini doldurmak üzere İzzet Efendi’nin sülüs hattı ile o devrin ediplerinden Seraskerlik Müsteşarı Ahmet Muhtar Beyin sekiz beyitlik tarih kıt’ası yazılmıştır.
“ Hazret-i Abdülhamid Harın muhibb-i hâlisi”
“ Ziver-i eklil-i haşmet keyseri âli-tebar”
“ Ya’ni Alman İmparatoru hükümdar-ı güzin”
“ Hazret-i Wilhelm-i sani kamuran-ı nuzigâr”
“ Makdemmiyle eyledi İstanbul’u pirâyedâr”
“ Bu mülakat-ı muhabbet-perveri tezkar içun”
“ Eyledi bu çeşmesar-ı saha-pirayi karar”
“ Sü-be-sû câri olan âb-ı safa teşkil eder”
“ Âb-ı sâfi-i mûsafâta misal-i âbdâr”
“ Vakfa-gir-i hayret eyler çeşm-i ehl-i dikkati”
“ Tarz-ı inşaasındaki hiss-i bed-i zer-nigar”
“ Rükn-i ak’va-i hayat oldukça ab-ı can-fezâ”
“ Pâyidar olsun bu tesis-i muhabbet-üstüvâr”
“ Oldu bu çeşme mülakat’ı ne dil-cû yadigâr”
(1316)
Tarih kıtası merdivenin karşısına gelen kemerden başlar. Kelimeler arasında ki zaviyeler de dairevi sekiz madalyon vardır, bunlardan dördünün içinde yeşil zemin üzerine altın ile Abdülhamid ‘in tuğrası, diğer dördünün içine de Prusya mavisi zemin üzerine altın ile Wilhelm markası olan w harfi üzerine bir taç, altına da II rakamı nakşedîlmiştir.
Kemerlerin dış tarafıda gayet nefis minekâri fezyinat ile çevrilmiş, kilit taşlarının üzerine gelen yerlerede yine minekâri tezyinatı ihtiva eden dairevi ve göbekli birer madalyon konmuştur.
Kubbenin dışı bronz çemberli ve bakır kaplıdır. Şimale bakan kemerlerden birinin minekâri tezyinatı iki yerinden bozulmuş ve alışı ile sıvanmıştır. Lülelerden de birinin kelebeği çalınmıştır. Çeşmenin içindeki su haznesinin de mermer kubbesi birkaç yerinden bozulmuş taşlar düşmek üzeredir. Esasen burada çeşmenin zengin tunç tezyinatına denk olarak bulunması lazım gelen tunç çemberler yerine iki sıra ahşap çıta çember görülür ki, tunç çemberler çalındıktan sonra şöylece bir tamirde bu çıtaların konduğu asikardır. Bu su haznesi tamir edilirken çıtaların sökülerek tunç çemer konulması gerekir.
Haznenin medhale bakan yüzünde tunç bir levha üzerine Almanca bir kitabe nakşedilmiştir ki, metni ve tercümesi şöyledir:
Wilhelm II Deutsher Kaiser